გინეკომასტია მამაკაცის სარძევე ჯირკვლების კეთილთვისებიანი გადიდებაა. ტერმინი გინეკომასტია ლათინურიდან ითარგმნება, როგორც ქალური მკერდი. ეს პათოლოგია პირველად XIV საუკუნეში აღწერეს, მაგრამ ცნობილია, რომ ამ სენით შორეულ წარსულშიც ავადდებოდნენ. მედიცინის ისტორიის სპეციალისტები მიიჩნევენ, რომ გინეკომასტია ჰქონდა ფარაონ ტუტანხამონს. ყოველ შემთხვევაში, მის გამოსახულებებზე გულმკერდი აშკარად ნორმაზე დიდია. გინეკომასტიის დროს მამაკაცის დათვალიერებისას ან ხელით გასინჯვისას შეიმჩნევა სარძევე ჯირკვლების სიდიდე. მკერდი შეიძლება 1-დან 10 სმ-დე გაიზარდოს. გადიდებული სარძევე ჯირკვლები გარეგნულად ქალის მცირე ზომის მკერდს ემსგავსება.
მიმდინარეობა და სიმპტომები. განასხვავებენ გინეკომასტიის განვითარების სამ სტადიას.
განვითარების (პროლიფერაციის) ანუ საწყისი სტადია 4 თვეს გრძელდება. ამ დროს დაავადების უკუგანვითარება შესაძლებელია – კონსერვატიული თერაპიის შემთხვევაში გადიდებული სარძევე ჯირკვლები ხშირად ნორმალურ ზომებს იბრუნებს.
შუალედური სტადია 4 თვიდან 1 წლამდე გრძელდება. ამ დროს ხდება სარძევე ჯირკვლების ქსოვილების მომწიფება. ამ სტადიაში პროცესის უკუგანვითარება იშვიათია.
უკანასკნელ, ფიბროზულ სტადიას ახასიათებს სარძევე ჯირკვლებში მწიფე ქსოვილების გაჩენა, ჯირკვლის ქსოვილების ირგვლივ ცხიმოვანი ქსოვილის ჩალაგება. ამ სტადიაში პათოლოგიური პროცესის უკუგანვითარება არ ხდება.
მკურნალობა. გინეკომასტიის კონსერვატიული მკურნალობა (გადიდებული სარძევე ჯირკვლების დაპატარავების მიზნით) ტარდება პირველ სტადიაში (დაავადების გამოვლენის პირველ 4 თვეს). ინიშნება ჰორმონული თერაპია, რის შედეგადაც ტესტოსტერონ-ესტროგენის ბალანსი ნორმალიზდება და სარძევე ჯირკვლების ზომა მცირდება. ამ დროს ინიშნება:
ტესტოსტერონი – მამაკაცის სასქესო ჰორმონი. ამ პრეპარატს მაშინ უნიშნავენ, როდესაც სისხლში მისი დონე შემცირებულია. ტესტოსტერონი განსაკუთრებით ეფექტურია ჰიპოგონადიზმის (ტესტოსტერონის დონის დაქვეითებით გამოწვეული სპეციფიკური მდგომარეობის) დროს.
ანტიესტროგენული პრეპარატები (ტამოქსიფენი). ინიშნება მამაკაცის ორგანიზმში ესტროგენების სიჭარბისას. ეს საშუალებები ბლოკავს ესტროგენების ზემოქმედებას სარძევე ჯირკვლებსა და სხვა უბნებზე, რომლებზეც შეიძლება ამ ჰორმონმა მოახდინოს გავლენა. არსებობს სხვა ანტიესტროგენებიც, მაგალითად, დანაზოლი, მაგრამ ის მოსალოდნელი მრავალრიცხოვანი უკუეფექტის გამო შეზღუდვით ინიშნება.
გინეკომასტიის ქირურგიული მკურნალობა ტარდება მაშინ, როდესაც კონსერვატიული თერაპია უეფექტოა ან მაშინ, როდესაც მისი უშედეგობა იმთავითვე ცნობილია. ქირურგიული მკურნალობის მიზანია სარძევე ჯირკვლის ჭარბი ქსოვილის მოკვეთა და მკერდის ნორმალური კონტურის აღდგენა. გინეკომასტიის სამკურნალოდ შემუშავებულია რამდენიმე სახის ქირურგიული ჩარევა:
სარძევე ჯირკვლის მოკვეთა (უბრალო მასტექტომია) დვრილებითურთ. დღესდღეობით ეს მეთოდი არ გამოიყენება, ვინაიდან ტოვებს აშკარა კოსმეტიკურ დეფექტს;
კანქვეშა მასტექტომია (ამ დროს დვრილები ნარჩუნდება);
სარძევე ჯირკვლის მოკვეთა ზემოთ აღნიშნული მეთოდით, პლუს ლიპოსაქცია მკერდის ნორმალური კონტურის დასაბრუნებლად;
ენდოსკოპიური მასტექტომია (სარძევე ჯირკვლების მცირედი გადიდების შემთხვევაში).
