განასხვავებენ თვალის თერმულ და ქიმიურ დამწვრობას. დამწვრობისას ზიანდება ქუთუთოების კანი, კონიუნქტივა, ცრემლსადენი გზა და წამწამები.
თერმულ დამწვრობას იწვევს ალი, ცხელი ჰაერი და სითხე, გამდნარი ლითონი, გახურებული ნაწილაკები. ამჟამად უფრო ხშირია დაბალტემპერატურული (კრიოგენული სითხით, მშრალი ყინულით) დამწვრობა. ყინვაში თვალის დაზიანება იშვიათია.
სიმპტომები და მიმდინარეობა. აღინიშნება ძლიერი ტკივილი, ბლეფაროსპაზმი, ცრემლდენა, ქუთუთოებისა და კონიუნქტივის შეშუპება, მხედველობის დაქვეითება.
განასხვავებენ დამწვრობის რამდენიმე ხარისხს.
- მსუბუქი დამწვრობა: აღინიშნება სიწითლე, ქუთუთოების კანის შეშუპება, შესაძლოა, შეიტრუსოს წამწამები და წარბები, შეშუპდეს კონიუნქტივის რქოვანა ეპითელიუმი ან ჩამოყალიბდეს მისი დეფექტი.
- საშუალო ხარისხის დამწვრობა: კანი გაწითლებულია, შეშუპებული, მასზე ჩნდება სითხოვანი ბუშტუკები, კონიუნქტივა შეშუპებულია, გაწითლებული, აღინიშნება რქოვანას ეპითელიუმისა და შუა ფენების დეფექტი.
- მძიმე დამწვრობა: ქუთუთოების კანის ნაწილი დამწვარი და მკვდარია. კონიუნქტივა დაფარულია ფუფხით და ფერმკრთალია, რქოვანა გარსზე აღინიშნება ღრმა თეთრი (ფაიფურისმაგვარი) დეფექტი.
მკურნალობა. თავდაპირველად საჭიროა თვალის ჩამობანა ცივი წყლით, შემდეგ – სტერილური ქსოვილის დაფარება და სპეციალურ საავადმყოფოში წაყვანა, სადაც დაშავებულს სათანადო მკურნალობა ჩაუტარდება.
ქიმიური დამწვრობა შეიძლება გამოიწვიოს ტუტე და მჟავა ნივთიერებებმა.
მჟავათი გამოწვეული დამწვრობა ცილების შეწებებას იწვევს, ამიტომ პირველ საათებში ჩნდება ერთგვარი ფუფხი, რომელიც ქვემოთ მდებარე კანს შემდგომი დაზიანებისგან იცავს.
მჟავათი გამოწვეული დამწვრობის დროს დაშავებული უჩივის ტკივილს, სინათლის შიშს, ცრემლდენას, მხედველობის დაქვეითებას. ქუთუთოები შეწითლებული და შეშუპებულია, კონიუნქტივა – ჰიპერემიული და შეშუპებული. რქოვანა გარსი შუპდება და იღებს მორუხო ელფერს, მძიმე შემთხვევაში კი რძისფერს.
ტუტეებით გამოწვეული დამწვრობა უფრო რთულია. ტუტე ხსნარი შლის ცილას და იოლად აღწევს ქსოვილის შიგნით. დამაზიანებელი მოქმედება გრძელდება რამდენიმე საათს და დღესაც კი. ზიანდება არა მარტო კანი, არამედ კონიუნქტივა და რქოვანა გარსიც. შესაძლოა, დაზიანდეს ფერადი გარსი, ბროლი და თვალის სხვა ქსოვილები. ტუტე ხსნარით დამწვრობის დროს ზედაპირზე შესამჩნევი ფუფხი არ წარმოიქმნება, ამიტომ პირველ საათებში თვალი მძიმედ დაშავებულის შთაბეჭდილებას არ ტოვებს. გარდა ამისა, შეგრძნებები არც ისე მძაფრია, ვინაიდან ტუტე ნერვულ დაბოლოებებსაც აზიანებს. ტუტე ხსნარით გამოწვეული დამწვრობის შეფასება საბოლოოდ მხოლოდ რამდენიმე დღის შემდეგ შეიძლება.
დიაგნოსტიკა და მკურნალობა. თუ ავადმყოფი გონზეა, დამწვრობის დიაგნოზის დასმა ადვილია. ძნელია ქიმიური რეაქტივის რეაქციის (მჟავაა თუ ტუტე) ამოცნობა, ამიტომ პირველი დახმარება ყველა შემთხვევაში ერთნაირია.
დამწვარი თვალი კარგად უნდა ჩამოიბანოთ ოთახის ტემპერატურის გამდინარე წყლით, დაიფაროთ სტერილური ნაჭერი (დოლბანდი). თუ ტკივილი აუტანელია, შეიძლება ტკივილგამაყუჩებლის მიღებაც. ამის შემდეგ დაუყოვნებლივ უნდა მიმართოთ სპეციალისტს.
