საერთაშორისო დასახელება:
GADOPENTETIC ACID
მწარმოებელი: SCHERING AG, გერმანია
მოქმედი ნივთიერება: გადოპენტეტის მჟავა
კლინიკურ–ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:
საკონტრასტო ნივთიერება მაგნიტურ-ბირთვული რეზონანსური ტომოგრაფიისათვის.
შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:
ხსნარი ინტრავენური შეყვანისათვის: ფლაკონში 15 მლ, შეფუთვაში 1 ც.
1 მლ 1 ფლ.
გადოპენტეტის მჟავის დიმეგლუმინის მარილი …………..469.01 მგ 7 გ
ხსნარი ინტრავენური შეყვანისათვის: ფალაკონში 20 მლ, შეფუთვაში 1 ც.
1 მლ 1 ფლ.
გადოპენტეტის მჟავის დიმეგლუმინის მარილი……………469.01 მგ 9.4 გ
ფარმაკოლოგიური თვისებები:
დიმეგლუმინის გადოპენტეტის მჟავა წარმოადგენს ნაერთს გამოხატული პარამაგნიტური თვისებებით, ძლიერ აჩქარებს რელაქსაციის დროს მცირე კონცენტრაციითაც კი.
პარამაგნიტური ეფექტურობა ანუ რელაქსაციური თვისებები, რომელიც ისაზღვრება რელაქსაციის დროით პლაზმის პროტონებში, უდრის დაახლოებით 4.69 ლ/მმოლ.წმ (იგი მცირედ დამოკიდებულია მაგნიტური ველის დაძაბულობაზე). მეთილენტრიამინპენტაძმარმჟავა ქმნის მყარ კომპლექსს გადოლინიუმის პარამაგნიტურ იონებთან საკმაოდ მაღალი სტაბილურობით (logK=22-23). გადოპენტეტატის დიმეგლუმინის მარილი ხასიათდება მაღალი ჰიდროფილურობით (n-ბუტანოლი/ბუფერის კოეფიციენტი, როდესაც pH 7.6-ია უტოლდება დაახლოებით 0.0001).
მაგნევისტი წარმოადგენს პარამაგნიტურ საკონტრასტო ნივთიერებას მაგნიტურ რეზონანსული ტომოგრაფიისათვის (მრტ).
მისი საკონტრასტო ეფექტი განპირობებულია გადოპენტეტამის დი-N-მეთილგლუკამინის მარილით – გადოლინიუმისა და პენტეტიუმიდ მჟავის (დიეთილენტრიამინპენტაძმარმჟავა) კომპლექსით. შესაბამისი სკანირების შესრულების შემდეგ (მაგალითად, TI მეთოდით შეწონილი სპინ-ექოთი კვლევისას) პროტონული მაგნიტურ რეზონანსული ვიზუალიზაციის მისაღებად გადოლინიუმის იონები იწვევენ ატომების ბირთვების აგზნებისას სპინ-ცხაურის რელაქსაციის დროის შემოკლებას, რაც ზრდის სიგნალის ინტენსივობას და გარკვეული ქსოვილების გამოსახულების კონტრასტირების გაზრდას.
გადოპენტეტატის დიმეგლუმინი პრაქტიკულად არ უკავშირდება ცილებს და არ ახდენს ფერმენტების აქტივობის ინჰიბირებას (მაგალითად, მიოკარდიუმის Na, K-ატფ-აზას). მაგნევისტი არ ახდენს კომპლემენტის სისტემის აქტივაციას და შესაბამისად, აქვს ძალიან დაბალი პოტენციური უნარი გამოიწვიოს ანაფილაქსიური რეაქციები.
ფარმაკოკინეტიკა:
თავისი ფარმაკოკინეტიკური თვისებით გადოპენტატის დიმეგლუმინი ემსგავსება სხვა მაღალჰიდროფილურ ბიოლოგიურად ინერტულ ნაერთებს (მაგალითად, მანიტოლი ან ინულინი). მაგნევისტის ფარმაკოკინეტიკა არ არის დოზაზე დამოკიდებული.
განაწილება: ინტრავენური შეყვანის შემდეგ ნაერთი სწრაფად ნაწილდება უჯრედგარე სივრცეში. 0.25 მმოლ-ზე ნაკლები დოზის შეყვანისა გადოპენტეტატის დიმეგლუმინი/კგ სხეულის მასაზე (შეესაბამება 0.5 მლ მაგნევისტს/კგ სხეულის მასზე) განაწილების სწრაფი ფაზის შემდეგ, რომელიც რამდენიმე წუთი გრძელდება, მისი კონცენტრაცია სისხლში მცირდება; ნახევარგამოყოფის დრო – 90 წუთი. 0.1 მმოლ დოზის შეყვანისას (შეესაბამება 0.2 მლ მაგნევისტს/კგ სხეულის მასაზე) შეყვანიდან 3 და 60 წუთის შემდეგ მისი კონცენტრაცია პლაზმაში შეადგენს 0.6 და 0.24 მმოლ/ლ შესაბამისად.
არ აღწევს ინტაქტურ ჰემატოენცეფალურ და ჰემატოტესტიკულარულ ბარიერში. მცირე რაოდენობა, რომელიც გააღწევს პლაცენტარულ ბარიერში, სწრაფად გამოიყოფა ნაყოფის ორგანიზმიდან.
გამოყოფა: გადოპენტეტატის დიმეგლუმინი ორგანიზმიდან უპირატესად გამოიყოფა თირკმელებით, უცვლელი სახით გორგლოვანი ფილტრაციის გზით. საშუალოდ 6 და 24 საათის შემდეგ თირკმელებით გამოიყოფა შეყვანილი დოზის 83% და 91% შესაბამისად. ინექციის შემდეგ 5 დღის განმავლობაში განავლით გამოიყოფა შეყვანილი დოზის 1%-ზე ნაკლები. თირკმლის კლირენსი 1.73 კვ.მ სხეულის ზედაპირის დროს შეადგენს დაახლოებით 120 მლ/წთ.
მაჩვენებლები თირკმლის უკმარისობის მქონე პაციენტებში: გადოპენტეტატილს დიმეგლუმინის თითქმის სრული ელიმინაცია ხდება თირკმლებით, იმ პაციენტებშიც კი, რომელთაც აღენიშნებათ თირკმლის უკმარისობა (კრეატინინის კლირენსი >20მლ/წთ); პლაზმიდან ნახევარგამოყოფის პერიოდი იზრდება თირკმლის ფუნქციის დარღვევის პროპორციულად, მაგრამ ექსტრარენული გამოყოფის ზრდა არ აღინიშნება. ნახევარგამოყოფის პერიოდის გახანგრძლივების შემთხვევაში 30 საათამდე იმ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ თირკმლის გამოხატული უკმარისობა (კრეატინინის კლირენსი ნაკლები 20 მლ/წთ), გადოპენტატის დიმეგლუმინი შესაძლებელია გამოიყოს ორგანიზმიდან ექსტრაკორპორული ჰემოდიალიზის საშუალებით.
ჩვენებები:
თავის და ზურგის ტვინის მრტ (კრანიალური და სპინალური მრტ) კონტრასტული გამოსახულების გაძლიერების მიზნით:
- სიმსივნეების, მათ შორის მცირე და ცუდად ვიზუალიზირებადის, ოპერაციული ან სხივური თერაპიის შემდეგ სიმსივნის რეციდივის, მეტასტაზების აღმოჩენისთვის;
- დიფერენციული დიაგნოზისათვის მენინგიომის, სმენის ნერვის ნევრინომის, ახლომდებარე ქსოვილებში ინფილტრაციული ზრდის მქონე სიმსივნის (მაგალითად, გლიომა) დროს;
- იშვიათი სიმსივნეების დიფერენციული დიაგნოზისთვის (ჰემანგიობლასტომა, ეპინდიმომა, მცირე ზომის ჰიპოფიზის ადენომა);
- ექსტრაკრანიალური სიმსივნეების ინტრაკრანიული გავრცელების ვიზუალიზაციის მიზნით. დამატებით მაგნევიტს გამოიყენება სპინალური მრტ ჩატარებისას:
- ინტრა- და ექსტრამედულური სიმსივნეების დიფერენციული დიანოსტიკისათვის;
- ზურგის ტვინის სოლიდური სიმსივნეების ზომების განსაზღვრის მიზნით;
- ინტრამედულური გავრცელებული სიმსივნეების შეფასების მიზნით.
მთელი სხეულის (სახის ძვლების, კისრის, გულმკერდის და მუცლის ღრუს, სარძევე ჯირკვლის, მენჯის ღრუს ორგანოების, საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემის და მთელი სხეულის სისხლძარღვების) გამოსახვის მიზნით მრტ-ს ჩატარების დროს კონტრასტულობის გაძლიერებისათვის, კერძოდ კი:
- სიმსივნეების, ანთებითი პროცესის, სისხლძარღვების დაზიანების გამოსახვის მიზნით;
- მითითებული პათოლოგიური პროცესების გავრცელების და საზღვრების დადგენის მიზნით;
- პათოლოგიური ცვლილებების შინაგანი სტრუქტურის დიფერენცირების მიზნით;
- სისხლით მომარაგების შეფასების მიზნით ნორმალურ და პათოლოგიურ კერებში;
- სიმსივნის და ნაწიბუროვანი ქსოვილის დიფერენცირების მიზნით თერაპიის შემდეგ;
- მალთაშუა დისკის პროლაფსის რეციდივის გამოვლენა ქირურგიული ოპერაციის შემდეგ.;
- თირკმლის გამოსახვისა და მისი ფუნქციის ნახევრადრაოდენობრივი შეფასების მიზნით.
მიღების წესი და დოზირება:
მაგნევისტი შეყვანილ უნდა იქნეს მხოლოდ ინტრავენურად. მრტ კონტრასტირებით უნდა დაიწყოს შეყვანისთანავე. მაგნევისტი არ გამოიყენება თავის ტვინის გარსებს შორის შესაყვანად.
0.14-დან 1.5 ტლ დიაპაზონში მაგნევისტი ავლენს თავის მოქმედებას. მაგნევისტი უნდა დაგროვდეს შპრიცში უშუალოდ შეყვანის წინ.
გამოკვლევის შემდეგ დარჩენილი ხსნარი უნდა განადგურდეს.
პაციენტის მომზადება: საკონტრასტო ნივთიერების ინტრავენური შეყვანისათვის უპირატესობა ენიჭება დრეკად კათეტერს. გამოიყენება მხოლოდ სტაციონარის პირობებში რეანიმაციული ღონისძიებების განხორციელებისათვის საჭირო აპარატურის არსებობისას. მრტ-ს განხორციელებისას აუცილებელია დაცულ იქნეს ამ მეთოდისთვის ჩვეული უსართხოების ზომები (მაგალითად, პაციენტებს არ უნდა ჰქონდეთ კარდიოსტიმულატორები, ფერომაგნიტური ამპლანტანტები). საკონტრასტო ნივთიერების ინტრავენური შეყვანა, თუკი შესაძლებელია, უნდა ჩატარდეს მწოლიარე პოზიციაში. შეყვანის შემდეგ აუცილებელი პაციენტის მდგომარეობაზე დაკვირვება 30 წუთის განმავლობაში.
მოზრდილებში და 2 წელზე უფროსი ასაკის ბავშვებისათვის მაგნევისტის ინტრავენური შეყვანა შეიძლება განხორციელდეს „ხელით“ ან ავტომატური ინჟექტორის საშუალებით. ახალშობილებში და 2 წლამდე ასაკის ბავშვებში საჭირო დოზა შეყავთ „ხელით“.
კონტრასტირების გამოყენებით კვლევის დროს სკანირებისას ჩვეულებრივ იყენებენ T1-შეწონილ მეთოდს.
დოზები:
კრანიული და სპინალური მრტ
ზრდასრულები და ბავშვები (მათ შორის ახალშობილები და მცირე ასაკის ბაშვები): რეკომენდებული დოზა – 0.2 მლ/კგ სხეულის მასაზე. პათოლოგიური კერის დაზუსტების მიზნით შესაძლებელია განმეორებითი კონტრასტული გამოკვლევის ჩატარება. განმეორებითი საკონტრასტო დოზა 0.2 მლ/კგ ან 0.4 მლ/კგ (ზრდასრულებში) ხორციელდება პირველი შეყვანიდან 30 წუთში და დაუყოვნებლივ კეთდება მრტ.
მოზრდილ პაციენტებში 0.6 მლ მაგნევისტის შეყვანა 1 კგ სხეულის წონაზე ზრდის დიაგნოსტიკურ სიზუსტეს მეტასტაზური დაზიანებების ან სიმსივნის რეციდივებისას.
მთელი სხეულის მრტ
ზრდასრულები და 2 წლის ზემოთ ასაკის ბავშვები: რეკომენდირებულია მაგნევისტის დოზა 0.2 მლ/კგ სხეულის მასაზე.
გამოსაკვლევი ობიექტის განლაგებისას მცირე ვასკულარიზაციის პირობებში ან/და მცირე უჯრედშორისის სივრცვის პირობებში, ადექვატური საკონტრასტო ეფექტის მიღწევისთვის შესაძლებელია საჭირო გახდეს პრეპარატის შეყვანა 0.4 მლ/კგ სხეულის მასაზე. უპირატესად ხანმოკლე T1-შეწონილი სკანირების დროს.
მოზრდილ პაციენტებში 0.6 მლ მაგნევისტის შეყვანა 1 კგ სხეულის წონაზე ხშირად ზრდის დიაგნოსტიკურ სიზუსტეს მეტასტაზური დაზიანებების ან სიმსივნის რეციდივირებისას.
იმისდა მიხედვით, თუ რომელ სფეროს ვიკვლევთ და მრტ-ს რომელ მეთოდს ვიყენებთ სისხლძარღვების ვიზუალიზაციისთვის მოზრდილთათვის შეიძლება საჭირო გახდეს მაგნევისტი 0.6 მლ/კგ სხეულის მასაზე.
მაგნევისტის გამოყენების გამოცდილება 2 წლამდე ასაკის ბავშვებში მთელი სხეულის გამოკვლევის მიზნით შეზღუდულია. ასეთ შემთხვევებში ექიმმა მაგნევისტით გამოკვლევის ჩატარებამდე უნდა განსაზღვროს გამოკვლევის რისკი და სარგებელი.
გვერდითი მოვლენები:
გვერდითი ეფექტები, რომლებიც დამოკიდებულია მაგნევისტის გამოყენებასთან, ჩვეულებრივ გამოხატულია სუსტად ან საშუალო ხარისხით და თავისი ხასიათით გარდამავალია. არსებობს შეტყობინება მძიმე და სიცოცხლისათვის საშიში გართულებების გამოვლენის შესახებ. გვერდითი ეფექტების შედარებითი სიხშირის გამოვლენის მიზნით ტექსტში გამოყენებულია განსაზღვრებები: „ხშირად“, „საშუალო სიხშირით“, „იშვიათად“.
ხშირი – სიხშირე >1:100; საშუალო სიხშირით – სიხშირე 1:1000; იშვიათად – სიხშირედ
ზოგადი რეაქციები შეყვანის ადშილას: საშუალო სიხშირის – სიცხის შეგრძნება, თავის ტკივილი; იშვიათი – ტკივილი ზურგში, სახსრების ტკივილი, გულმკერდის ტკივილი, სისუსტე, ოფლის გამოყოფის გაძლიერება, გულის წასვლა, სხეულის ტემპერატურის მომატება, ლოკალური ტკივილი შეყვანის ადგილის ირგვლივ და შესაძლებელია ქსოვილების ანთება და ნეკროზი, სიცივის შეგრძნება, სითბოს შეგრძნება და შეშუპება, ფლებიტი და თრომბოფლებიტი.
ანაფილაქსიური რეაქციები/ჰიპერმგრძნობელობა:
იშვიათი – სისხლძარღვოვანი შეშუპება, კონიუქტივიტი, ხველა, რინიტი, ბრონქოსპაზმი, ხორხის: ხახის საყლაპვის სპაზმი, არტერიული ჰიპოტენზია, შოკი, კანის რეაქციები: იხ. კანი და კანქვეშა ქსოვილები.
ნერვული სისტემა: საშუალო სიხშირის – თავბრუსხვევა, თავის ტკივილი, პარესთეზიები;
იშვიათი – აგზნება (აჟიტირება), ცნობიერების არევა, მხედველობის, ყნოსვის, სმენის ან მეტყველების დარღვევა, კრუნჩხვები, ტრემორი, ტკივილი ყურებში, ასთენია, კომა, ძილიანობა.
მხედველობის ორგანოები: იშვიათი – ცრემლდენა, თვალების ტკივილი.
გულ–სისხლძარღვთა სისტემა: იშვიათი – არტერიული წნევის დაქვეითება, არითმია და გულის გაჩერება. სისხლძარღვოვანი რეაქციები, თანდართული პერიფერიული ვაზოდილატაციით, შემდგომი არტერიული ჰიპოტენზიით და სინკოპეთი, რეფლექტორული ტაქიკარდიით, ქოშინით, ციანოზით, ფილტვების შეშუპებით.
სასუნთქი სისტემა: იშვიათი – ქოშინი, სუნთქვის უკმარისობა, ხველა, სუნთქვის გაჩერება.
კუჭ–ნაწლავის სისტემა: საშუალო სიხშირის – გულისრევა, ღებინება, იშვიათი – ტკივილი მუცლის არეში, დიარეა, გემოვნების გაუკუღმართება, პირის სიმშრალე, ჰიპერსალივაცია.
ჰეპატო–ბილიარული სისტემა: იშვიათი – ღვიძლის ფერმენტების დონის ტრანზიტორული მატება.
კანი და კანქვეშა ქსოვილი: იშვიათი – კანის გაწითლება (ვაზოდილატაცია), შეშუპება, ჭინჭრის ციება, ქავილი, გამონაყარი.
თირკმელების და შარდის გამომყოფი სისტემა: იშვიათი – შარდის შეუკავებლობა, მოშარდვის ხშირი სურვილი, თირკმლის არსებული პათოლოგიის დროს კრეატინინის რაოდენობის მატება და თირკმლის მწვავე უკმარისობა.
სისხლი: იშვიათი – რკინის და ბილირუბინის რაოდენობის ტრანზიტორული მატება შრატში.
უკუჩვენებები:
* ჰიპერმგრნობელობა პრეპარატის კომპონტების მიმართ.
ორსულობა და ლაქტაცია:
* მაგნევისტის უსაფრთხოება ორსულებში არ არის შესწავლილი, ამიტომ ასეთ შემთხვევებში პრეპარატი გამოყენებულ უნდა იქნეს სიფრთხილით.
* მაგნევისტი აღწევს ლაქტატში მცირე რაოდენობით, რძეში აღწევს შეყვანილი დოზის დაახლოებით 0.04%; არსებული გამოცდილება ადასტურებს ახალშობილებში საფრთხის არარსებობას.
განსაკუთრებული მითითებები:
* ალერგიული რეაქცია ანამნეზში, ბრონქული ასთმა, სისხლის მიმოქცევის მძიმე უკმარისობა, ეპილეფსია, ორსულობა, თირკმლის მძიმე უკმარისობის შემთხვევაში ხდება სარგებელის რისკის შედარება (კრეატინინის კლირენსი ნაკლებია 20 მლ/წთ), ვინაიდან საკონტრასტო ნივთიერების გამოყოფა ასეთ პირობებში შეიძლება შეფერხდეს.
* 2 წლამდე ასაკის ბავშვებში მაგნევისტის გამოყენების შესახებ მონაცემები – „მთელი სხეულის გამოკვლევის“ ჩვენებით არ არსებობს.
* ასპირაციის რისკის შემცირების მიზნით გამოკვლევამდე 2 საათით ადრე პაციენმტა თავი უნდა შეიკავოს საკვების მიღებისგან.
* ზოგჯერ მაგნევისტის გამოყენების შემდეგ ჰიპერმგრძნობელობის გამო შესაძლებელია აღმოცენდეს ალერგიული რეაქციები. არსებობს სერიოზული გართულების განვითარების საშიშროებაც, მათ შორის ანაფილაქსიური შოკის. ამ რეაქციების უმრავლესობა აღმოცენდება საკონტრასტო ნივთიერების შეყვანიდან ნახევარ საათში. თუმცა იშვიათ შემთხვევაში შესაძლებელია განვითარდეს მოგვიანებითი რეაქციებიც. საკონსტრასტო ნივთიერების შეყვანამდე პაციენტებს უნდა გამოვკითხოთ აქვთ თუ არა მათ ალერგია ანამნეზში (მაგალითად, ალერგია ზღვის საკვებზე, პოლინოზი, ჭინჭრის ციება), მგრძნობელობა საკონტრასტო ნივთიერებების მიმართ და ბრონქული ასთმა. ასეთ პაციენტებს გვერდითი ეფექტების აღმოცენების გაზრდილი რისკი აქვთ და ამიტომ ნაჩვენებია პრემედიკაცია ანტიჰისტამინური საშუალებებით ან/და გლუკოკორტიკოიდებით.
* ბრონქული ასთმის მქონე პაციენტებს აქვთ ბრონქოსპაზმის განვითარების მომატებული რისკი.
* მრტს-ს ჩატარებისას ინტრაკრანიული მოცულობითი პროცესის ან მეტასტაზების არსებობის დროს, ასევე ეპილეფსიისას, შესაძლებელია კრუნჩხვების აღმოცენების გახშირება საკონტრასტო ნივთიერების შეყვანის შემდეგ.
გავლენა ავტომობილის მართვაზე და მექანიზმებთან მუშაობაზე: ეფექტები არ იქნა დადგენილი.
მოქმედება დიაგნოსტიკურ ტესტებზე: გამომდინარე იქიდან, რომ მაგნევისტის ხსნარი შეიცავს მცირე რაოდენობით თავისუფალ დიეთილენტრიამინპენტაძმარმჟავას, შეყვანის შემდეგ 24 საათის განმავლობაში კომპლექსომეტრული ტესტების შედეგები რკინის შემცველობაზე შეიძლება შემცირდეს.
ჭარბი დოზირება:
ჭარბი დოზირება (0.3 მმოლ/კგ სხეულის მასაზე მეტი დოზის შეყვანისას): მაგნევისტის ჭარბი დოზის შეყვანისას შესაძლებელია განვითარდეს ჰიპეროსმოსურობის ეფექტები: ფილტვის არტერიაში წნევის ზრდა, დიურეზის ზრდა, ჰიპერკალემია, დეჰიდრატაცია; თირკმლის პათოლოგიის მქონე პირებში აუცილებელია თირკმლის ფუნქციის კონტროლი; ჭარბი დოზირების შემთხვევაში ან თირკმლის გამოხატული უკმარისობისას მაგნევისტის გამოყოფა შესაძლებელია ჰემოდიალიზის გამოყენებით.
სხვა წამლებთან ურთიერთქმედება:
იმ პაციენტებში, რომლებიც იღებენ ბეტა-ადრენობლოკატორებს, ჰიპერმგრძნობელობის რეაქციები შეიძლება გაძლიერდეს საკონტრასტო ნივთიერებების მოქმედებით.
სხვა პრეპარატებთან ურთიერთქმედება უცნობია.
შენახვის პირობები:
პრეპარატი ინახება ოთახის ტემპერატურაზე, სინათლისგან დაცულ, ბავშვებისათვის მიუწვდომელ ადგილას.
ვარგისიანობის ვადა: 5 წელი.
მიკრობული კონტამინაციის თავიდან აცილების მიზნით მაგნევისტის შეყვანა უნდა მოხდეს ფლაკონიდან სახურავის მოხსნის ან შპრიცის საინექციოდ მომზადების დღეს.
აფთიაქიდან გაცემის პირობები:
პრეპარატი გაიცემა ექიმის რეცეპტით.
მხოლოდ სტაციონარებისათვის.
