ბუნებაში ტრიქინელა კერებად გვხვდება და გარეულ ცხოველებს შორის ცირკულირებს. ამას ხელს უწყობს ცხოველთა კანიბალიზმი, მტაცებლობა, ლეშის ჭამა. იგივე ფაქტორები უწყობს ხელს ტრიქინელოზის შინაური კერების აღმოცენებას.
კლინიკური სურათი
ტრიქინელოზის სიმძიმე ორგანიზმში მოხვედრილი ლარვების რაოდენობაზეა დამოკიდებული. ადამიანისთვის სასიკვდილო დოზად ითვლება 5 ლარვა წონის ყოველ კილოგრამზე.
ტრიქინელოზის სიმპტომატიკა სხვადასხვა სტადიაზე სხვადასხვაა. განასხვავებენ სამ სტადიას:
I (ინვაზიის) სტადია – ვითარდება ინფიცირებიდან ერთი კვირის შემდეგ, როდესაც ნახევრად მწიფე ჰელმინთები აქტიურად მრავლდებიან. თავს იჩენს შემდეგი სიმპტომები: უმადობა, გულისრევა, ღებინება, დიარეა, მუცლის ტკივილი და კოლიკა;
II (დისემინაციის) სტადია – დგება ინფიცირებიდან 10 დღეში, როცა ტრიქინელები ლორწოვანი გარსიდან ხვდებიან წვრილ ნაწლავში და განივზოლიან კუნთებში მიგრირებენ. ამ სტადიისთვის დამახასიათებელია სახის (განსაკუთრებით – ქუთუთოების) შეშუპება, კუნთების ტკივილი (პირველ რიგში – კიდურის კუნთებისა), გამონაყარი, ქავილი და წვა, ტემპერატურის 38-40 გრადუსამდე მატება. მძიმე შემთხვევაში ზიანდება სასუნთქი, გულ-სისხლძარღვთა და ცენტრალური ნერვული სისტემები.
III (ინკაფსულირების) სტადია დგება გამოჯანმრთელების პერიოდში, ჩვეულებრივ, მეორე სტადიის დასაწყისიდან ერთი კვირის შემდეგ, მაგრამ დაავადებულის კუნთებში კაფსულები ტოვებს ეროზიებს. ტრიქინელების ლარვები სისხლის ნაკადთან ერთად ედებიან მთელ ორგანიზმს და გარკვეული ჯგუფის კუნთებში რჩებიან. ყველაზე ხშირად ისინი აზიანებენ დიაფრაგმას, საღეჭ კუნთებს, ნეკნთაშუა და დელტისებრ კუნთებს, იშვიათად – თვალისას.
ტრიქინელოზი იწვევს გართულებებს სასუნთქი, ნერვული და გულ-სისხლძარღვთა სისტემების მხრივ. ძალიან მძიმე მიმდინარეობის შემთხვევაში ვითარდება იმუნოპათოლოგიური რეაქცია, რომელსაც დიფუზურ-კეროვანი მიოკარდიტის, პნევმონიის, მენინგოენცეფალიტის განვითარებამდე მივყავართ.
იშვიათად დაავადება სრულდება ლეტალური შედეგით.
დიაგნოსტიკა
ტრიქინელოზის დიაგნოსტიკა ემყარება პაციენტის ანამნეზს – თერმულად სათანადოდ დაუმუშავებელი ხორცით კვების ფაქტს, კლინიკურ ნიშნებს და ლაბორატორიულ მონაცემებს – სისხლის საერთო ანალიზისა და იმუნოლოგიური გამოკვლევების შედეგებს.
მკურნალობა
ტრიქინელოზის მკურნალობა ტარდება როგორც უშუალოდ პარაზიტების საწინააღმდეგო პრეპარატებით (მინთეზოლი, ვერმოქსი, ალბენდაზოლი), ასევე გლუკოკორტიკოიდებით, ანტიჰისტამინური (ალერგიის საწინააღმდეგო) პრეპარატებით, საჭიროებისამებრ – კარდიოლოგიური მედიკამენტებით. დროული მკურნალობა ეფექტიანია, თუმცა წარმატებული მკურნალობის შემთხვევაშიც კი პაციენტს შესაძლოა 2-4, იშვიათად 6 თვის განმავლობაში აწუხებდეს კუნთების ტკივილი, აღენიშნებოდეს ეოზინოფილია.
პროფილაქტიკა
ტრიქინელოზს თავიდან ასაცილებლად საჭიროა ღორის ხორცის სწორად მომზადება.
ღორის უმი ხორცი და მისი ნაწარმი უნდა ინახებოდეს საყინულეში. კერძის მომზადების დროს ტრიქინელა რომ მოკვდეს, ხორცის შიგნით ტემპერატურა 65 გრადუსზე მაღალი უნდა იყოს. ვარდისფერმა ხორცმა უნდა მიიღოს რუხი ფერი.
ტრიქინელოზთან ბრძოლა გულისხმობს საღორეებში ვირთხების მოსპობას, გასაყიდად გამოტანილი ხორცის შემოწმებას. შეუმოწმებელი ხორცის ყიდვა არ შეიძლება!
ტრიქინელას ლარვები კარგად იტანენ ხანგრძლივ სიცივეს, გათბობას, დამარილებასა და შებოლვას. -19 გრადუზე გაყინულ ხორცში ისინი დიდხანს ცოცხლობენ, -12 გრადუსზე – 57 დღე, -18 გრადუსზე – 21 საათი. +50 გრადუს ტემპერატურაზე ლარვები რამდენიმე წუთს ძლებენ, მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ ასეთ ტემპერატურაზე ხორცის გაცხელებისას ნაჭრის სისქეში ყოველთვის იგივე ტემპერატურა არ არის.
დამარილებულ ხორცში ლარვებმა შესაძლოა წლამდეც კი იცოცხლონ.
triqinelozi
triqinelozi parazituli daavadebaa, romlis gamomwvevia spiraluri triqinela. invaziis wyaros mtaceblebi da mRrRnelebi warmoadgenen. saqarTveloSi adamianis dasnebovnebis ZiriTadi wyaroa Rori, gareuli Rori da mura daTvi. triqinelas larvebis Semcvel, arasaTanadod moxarSul an Semwvar xorcTan erTad parazitis Canasaxi nawlavis sanaTurSi xvdeba, iq mwifdeba da gamoyofs larvebs, romlebic nawlavis kedels gaivlis da sisxlZarRvebis meSveobiT kunTovan qsovilSi moiTeseba, aqve lokalizdeba da ikeTebs kafsulas.
bunebaSi triqinela kerebad gvxvdeba da gareul cxovelebs Soris cirkulirebs. amas xels uwyobs cxovelTa kanibalizmi, mtacebloba, leSis Wama. igive faqtorebi uwyobs xels triqinelozis Sinauri kerebis aRmocenebas.
klinikuri suraTi
triqinelozis simZime organizmSi moxvedrili larvebis raodenobazea damokidebuli. adamianisTvis sasikvdilo dozad iTvleba 5 larva wonis yovel kilogramze.
triqinelozis simptomatika sxvadasxva stadiaze sxvadasxvaa. ganasxvaveben sam stadias:
4 I (invaziis) stadia – viTardeba inficirebidan erTi kviris Semdeg, rodesac naxevrad mwife helminTebi aqtiurad mravldebian. Tavs iCens Semdegi simptomebi: umadoba, gulisreva, Rebineba, diarea, muclis tkivili da kolika;
4 II (diseminaciis) stadia – dgeba inficirebidan 10 dReSi, roca triqinelebi lorwovani garsidan xvdebian wvril nawlavSi da ganivzolian kunTebSi migrireben. am stadiisTvis damaxasiaTebelia saxis (gansakuTrebiT – quTuToebis) SeSupeba, kunTebis tkivili (pirvel rigSi – kiduris kunTebisa), gamonayari, qavili da wva, temperaturis 38-40 gradusamde mateba. mZime SemTxvevaSi ziandeba sasunTqi, gul-sisxlZarRvTa da centraluri nervuli sistemebi.
4 III (inkafsulirebis) stadia dgeba gamojanmrTelebis periodSi, Cveulebriv, meore stadiis dasawyisidan erTi kviris Semdeg, magram daavadebulis kunTebSi kafsulebi tovebs eroziebs. triqinelebis larvebi sisxlis nakadTan erTad edebian mTel organizms da garkveuli jgufis kunTebSi rCebian. yvelaze xSirad isini azianeben diafragmas, saReW kunTebs, neknTaSua da deltisebr kunTebs, iSviaTad – Tvalisas.
triqinelozi iwvevs garTulebebs sasunTqi, nervuli da gul-sisxlZarRvTa sistemebis mxriv. Zalian mZime mimdinareobis SemTxvevaSi viTardeba imunopaTologiuri reaqcia, romelsac difuzur-kerovani miokarditis, pnevmoniis, meningoencefalitis ganviTarebamde mivyavarT.
iSviaTad daavadeba sruldeba letaluri SedegiT.
diagnostika
triqinelozis diagnostika emyareba pacientis anamnezs – Termulad saTanadod daumuSavebeli xorciT kvebis faqts, klinikur niSnebs da laboratoriul monacemebs – sisxlis saerTo analizisa da imunologiuri gamokvlevebis Sedegebs.
mkurnaloba
triqinelozis mkurnaloba tardeba rogorc uSualod parazitebis sawinaaRmdego preparatebiT (minTezoli, vermoqsi, albendazoli), aseve glukokortikoidebiT, antihistaminuri (alergiis sawinaaRmdego) preparatebiT, saWiroebisamebr – kardiologiuri medikamentebiT. drouli mkurnaloba efeqtiania, Tumca warmatebuli mkurnalobis SemTxvevaSic ki pacients SesaZloa 2-4, iSviaTad 6 Tvis ganmavlobaSi awuxebdes kunTebis tkivili, aReniSnebodes eozinofilia.
profilaqtika
triqinelozs Tavidan asacileblad saWiroa Roris xorcis sworad momzadeba.
Roris umi xorci da misi nawarmi unda inaxebodes sayinuleSi. kerZis momzadebis dros triqinela rom mokvdes, xorcis SigniT temperatura 65 gradusze maRali unda iyos. vardisferma xorcma unda miiRos ruxi feri.
triqinelozTan brZola gulisxmobs saRoreebSi virTxebis mospobas, gasayidad gamotanili xorcis Semowmebas. Seumowmebeli xorcis yidva ar SeiZleba!
triqinelas larvebi kargad itanen xangrZliv sicives, gaTbobas, damarilebasa da Sebolvas. -19 graduze gayinul xorcSi isini didxans cocxloben, -12 gradusze – 57 dRe, -18 gradusze – 21 saaTi. +50 gradus temperaturaze larvebi ramdenime wuTs Zleben, magram unda gvaxsovdes, rom aseT temperaturaze xorcis gacxelebisas naWris sisqeSi yovelTvis igive temperatura ar aris.
damarilebul xorcSi larvebma SesaZloa wlamdec ki icocxlon.
