საერთაშორისო დასახელება:
HEPARIN SODIUM
მწარმოებელი: B/BRAUN MELSUNGEN, გერმანია
მოქმედი ნივთიერება: ჰეპარინ ნატრიუმი
კლინიკურ-ფარმაკოლოგიური ჯგუფი:
პირდაპირი მოქმედების ანტიკოაგულანტი.
შემადგენლობა და გამოშვების ფორმა:
საინექციო ხსნარი: ფლაკონში 25000 სე/5 მლ
1 მლ.
ჰეპარინ ნატრიუმი ……… 5000 სე
(ღორის ნაწლავის ლორწოვანი გარსიდან მიღებული)
ბენზილის სპირტი …………. 10 მგ
ნატრიუმის ქლორიდი ………. 3 მგ
ქლორწყალბამდჟავა ………… 0.1 M ან
ნატრიუმის ჰიდროქსიდი …… 0-0.1 მკლ
საინექციო წყალი …………….. 1.0 მლ-მდე
ფარმაკოლოგიური თვისებები:
ჰეპარინი წარმოადგენს გლუკოზამინის და იდურონატის სულფატირებული ნარჩენებისაგან შემდგარ ანიონურ მუკოპოლისაქარიდს (სულფატირებულ გლუკოზამიოგლიკანს). პრეპარატის მოლეკულური მასა შეადგენს 3000-30000. ჰეპარინის მოქმედების ძირითად მექანიზმს წარმოადგენს მისი ანტიკოაგულაციური ეფექტი, რომელიც ვლინდება როგორც in vitro, ასევე in vivo მისი შეყვანის დროს.
ჰეპარინის ანტიკოაგულაციური მოქმედების ძირითადი მექანიზმი დაკავშირებულია მის მიერ პლაზმურ კოფაქტორ ანტითრომბინ III-თან კომპლექსის წარმოქმნასთან, რომელიც ნელა და პროგრესირებადი სახით თრგუნავს შედედების გააქტივებული IXა, Xა, XVა, XIIა ფაქტორების და თრომბინის მოქმედებას. ამ მხრივ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია გააქტივებული X ფაქტორის ინჰიბიცია, ვინაიდან იგი ძირითად როლს ასრულებს კოაგულაციის პროცესში.
მისი აქტივობის დათრგუნვისათვის საჭიროა ჰეპარინის უფრო დაბალი დოზები, ვიდრე ფერმენტ თრომბინის აქტივობის ინჰიბირებისათვის. სწორედ აღნიშნული გარემოება წარმოადგენს ვენების თრომბოზების პროფილაქტიკის მიზნით ჰეპარინის კანქვეშ დაბალი დოზებით გამოყენების რაციონალურ საწყისს.
მისგან განსხვავებით თრომბოზების სამკურნალოდ საჭირო ჰეპარინის უფრო მაღალი დოზებით გამოყენება.
ჰეპარინი, თრომბოციტების ფუნქციის დათრგუნვით და სისხლდენის დროის გახანგრძლივებით გავლენას ახდენს ჰემოსტაზის პროცესზე. იგი არ ხასიათდება თრომბოლიზური მოქმედებით (იგი არ წარმოადგენს ფიბრინოლიზურ საშუალებას), თუმცა თრომბის ზრდის პროცესის შეფერხებით იგი ამცირებს მის ზომებს.
ფარმაკოკინეტიკა:
ჰეპარინის მოქმედება იწყება სწრაფად მისი ვენაში ინექციის დროს და 20-30 წთ-ის შემდეგ პრეპარატის კანქვეშა შეყვანისას.
ჰეპარინის ნახევარგამოყოფის პერიოდი საშუალოდ შეადგენს 30 წთ-დან 5 სთ-მდე და დამოკიდებულია პრეპარატის დოზაზე, შეყვანის წესზე და ღვიძლისა და თირკმელების ფუნქციურ მდგომარეობაზე.
კანქვეშა ინექციის დროს მაქსიმალური კონცენტრაცია სისხლის პლაზმაში აღინიშნება 4-5 სთ-ის შემდეგ, რომელიც შეყვანილია დოზის შესაბამისად და შენარჩუნებული 12 სთ-ის და მეტი ხნის განმავლობაში.
პლაზმის ცილებთან ჰეპარინის კავშირი შეადგენს დაახლოებით 95%-ს. მისი განაწილების მოცულობა ძალიან მცირეა -0.06 ლ/კგ-ში (4 ლ 70 კგ-ში). იგი პრაქტიკულად მთლიანად რჩება შეკავშირებულ მდგომარეობაში პლაზმის ცილებთან, არ აღწევს პლაცენტურ ბარიერში და არ ექსკრეგირდება დედის რძეში.
მისი არააქტიური მეტაბოლიტები ორგანიზმიდან გამოიყოფიან შარდთან ერთად და პრეპარატის მხოლოდ უმნიშვნელო რაოდენობა ელიმინირდება უცვლელი სახით.
ჩვენებები:
- ღრმა ვენების თრომბოზის პროფილაქტიკა და მკურნალობა;
- ღრმა ვენების ოპერაციის შემდგომი თრომბოზის და ფილტვის ემბოლიის პროფილაქტიკა;
- ემბოლიზაციით მიმდინარე წინაგულების ფიბრილაცია;
- არასტაბილური სტენოკარდია;
- მიოკარდიუმის მწვავე ინფარქტი;
- ფილტვების ემბოლია;
- პერიფერიული სისხლძარღვების დაავადების დროს თრომბოემბოლიის პროფილაქტიკა და მკურნალობა;
- ექსტრაკორპორული სისხლმიმოქცევის აპარატის გამოყენება, სისხლის ტრანსფუზია, ჰემოდიალიზი;
- სტაბილიზატორის სახით სისხლის აღების დროს.
მიღების წესი და დოზირება:
♦ ჰეპარინის შეყვანა წარმოებს კანქვეშ, ვენაში, და ელექტროფორეზის გამოყენებით.
♦ თერაპიული მიზნით ჰეპარინს იყენებენ ვენაში უწყვეტი ინფუზიის, ან ვენაში რეგულარული ინექციების სახით.
♦ პროფილაქტიკის მიზნით ჰეპარინს იყენებენ კანქვეშ, 8-12 სთ-იანი ინტერვალით. ჰეპარინის კანქვეშა ინექციის ძირითად ადგილს წარმოადგენს მუცლის წინა-ლატერალური კედელი, მარჯვენა და მარცხენა მხარის მონაცვლეობით, საჭიროა თხელი გრძელი ნემსის შეყვანა პერპენდიკულარულად (და არა კუთხით), ცერა და საჩვენებელ თითებს შორის მოქცეულ კანის ნაკეცში ხსნარის სრულ შეყვანამდე. ჰეპარინის კანქვეშა ინექციები წარმოებს ღრმად ცხიმოვან ქსოვილში. ჰემატომის ფორმირების თავიდან აცილების მიზნით საჭიროა შეყვანის ადგილის მუდმივი მონაცვლეობა.
♦ ჰეპარინის კონცენტრირებული ხსნარის კანქვეშა ინექციას იყენებენ ხშირად, ვინაიდან ამ დროს მკურნალობის პროცესი მნიშვნელოვნად უმჯობესდება. ჰეპარინის საწყისი დოზა ძირითადად შეადგენს 5000 სე-ს. იგი შეჰყავთ ვენაში, შემდგომში მკურნალობა გრძელდება ჰეპარინის კანქვეშა ინექციით ან მისი ვენაში ინფუზიით.
ჰეპარინის შემანარჩუნებელი დოზები დამოკიდებულია მისი შეყვანის წესზე.
– ვენაში უწყვეტი ინფუზიის დროს ინიშნება 1000-2000 სე-სთ-ში, (20000-40000 სე დღეში). ჰეპარინს ხსნიან 100 მლ ნატრიუმის ქლორიდის იზოტონურ ხსნარში;
– ვენაში რეგულარული ინექციების დროს ინიშნება ჰეპარინის 5000-10000 სე ყოველ 4-6 სთ-ში.
– კანქვეშა ინექციების დროს ჰეპარინის კონცენტრირებული ხსნარი შეჰყავთ ყოველ 12 სთ-ში 15000-20000 სე, ან ყოველ 8 სთ-ში 8000-10000 სე.
♦ ჰეპარინის დოზების შერჩევა წარმოებს ნაწილობრივ აქტივირებული თრომბოპლასტინის დროის მიხედვით, რომელიც 1.5-2.5-ჯერ მეტია საკონტროლო მაჩვენებლებთან შედარებით.
♦ პრეპარატის მცირე დოზებით კანქვეშა ინექციებისას (თრომბის წარმოქმნის პროფილაქტიკა) საჭირო არ არის ნაწილობრივ აქტივირებული თრომბოპლასტინის დროის რეგულარული კონტროლი, ვინაიდან იგი უმნიშვნელოდ იზრდება. ჰეპარინის ვენაში უწყვეტი ინფუზია, რეგულარულ ინექციებთან შედარებით, წარმოადგენს მეტად მოხერხებულ მეთოდს. ვინაიდან იგი უზრუნველყოფს მეტად მნიშვნელოვან ჰიპოკოაგულაციას და ხასიათდება სისხლდენის ნაკლები რისკით.
♦ ჰეპარინის ვენაში ინექციები რეკომენდებულია მხოლოდ მკურნალობის დასაწყისში, ან იმ შემთხვევაში, როდესაც რაიმე მიზეზის გამო შეუძლებელია პრეპარატის ვენაში ინფუზია, ან ჰეპარინის კონცენტრირებული ხსნარის კანქვეშ შეყვანა. პრეპარატის რეგულარული ინექციები ვენაში იწვევს ჰემოსტაზის ცვლილებებს, რასაც თან ახლავს მეტად საშიში სისხლდენები, რის გამოც აღნიშნული ინექციები წარმოებს მხოლოდ განსაკუთრებული აუცილებლობის შემთხვევებში.
♦ ჰეპარინით მკურნალობის ხანგრძლივობა დამოკიდებულია მისი გამოყენების ჩვენებაზე და შეყვანის წესზე.
♦ ვენაში ინექცის დროს მკურნალობის ოპტიმალური კურსი შეადგენს 7-10 დღეს, შემდგომში პერორალურ ანტიკოაგულანტებზე გადასვლით.
♦ რეკომენდებულია პერორალური ანტიკოაგულანტების (ვარფარინის და სხვა) გამოყენება ჰეპარინით მკურნალობის პირველივე დღიდან, ან მე-5 მე-7 დღეს, ჰეპარინით მკურნალობის შეწყვეტა წარმოებს კომბინირებული მკურნალობიდან 4-5 დღის შემდეგ.
♦ თეძო-ბარძაყის ვენების თრომბოზების დროს რეკომენდებულია ჰეპარინის გამოყენება შედარებით ხანგრძლივი დროის განმავლობაში.
გვერდითი მოვლენები:
– ჰეპარინი ხასიათდება კარგი ტოლერანტობით ორგანიზმის მხრივ. იგი სიფრთხილით ინიშნება ალერგიული რეაქციების შემთხვევაში, ვინიდან წარმოადგენს ცხოველების ქსოვილებიდან მიღებულ ექსტრაქტს.
– ჰეპარინით რეგულარული მკურნალობის დასაწყისში საჭიროა პრეპარატის ტესტ-დოზის – 1000 სე დანიშვნა, მომატებული მგრძნობელობის რეაქციებიდან ხშირად აღინიშნება ცხელება, ურტიკარია, რინიტი, ასთმა, ქავილი, ფეხის გულებში სიმხურვალის შეგრძნება, თრომბოციტოპენია (მისი განვითარება შესაძლებელია ჰეპარინის თრომბოციტების აგრეგაციაზე პირდაპირი ზემოქმედების, ან იმუნური რეაქციის შედეგად, რომლის დროსაც ანტისხეულები ურთიერთქმედებენ თრომბოციტებთან და ენდოთელიუმთან) პირველი ტიპის რეაქციები, როგორც წესი, ვლინდება მსუბუქი ფორმით და მკურნალობის შეწყვეტის შემდეგ ქრება, განსხვავებით მეორე ტიპის რეაქციებისაგან, რომლებიც ხასიათდებიან მძიმე მიმდინარეობით და ზოგჯერ ლეტალური გამოსავალით.
– ჰეპარინ-ინდუცირებული თრომბოციტოპენიის ფონზე, შესაძლებელია ვენური თრომბოემბოლიის რეციდივით მიმდინარე კანის ნეკროზისა და არტერიების თრომბოზის („თეთრი თრომბები“) განგრენის, მიოკარდიუმის ინფარქტის, ინსულტის განვითარება, ხშირად ლეტალური გამოსავლით. ამიტომ მძიმე თრომბოციტოპენიის შემთხვევაში (თრომბოციტების რაოდენობის 2-ჯერ დაქვეითება საწყის მაჩვენებლებთან შედარებით ან 100000-ზე უფრო დაბლა) აუცილებელია ჰეპარინით მკურნალობის შეწყვეტა.
– აღწერილია ოსტეოპოროზის (ჰეპარინის ხანგრძლივი გამოყენების დროს), გარდამავალი ალოპეციის შემთხვევები და ღვიძლის ტრანსამინაზების აქტივობის მომატება.
– ადგილობრივი გვერდითი მოვლენებიდან შესაძლებელია გაღიზიანება, ტკივილი, ერითემა, ჰემატომები და ინექციის ადგილის დაწყლულება. იშვიათად შესაძლებელია ჰეპარინის მოქმედებით გამოწვეული სისხლდენა, რომლის მინიმუმამდე დაყვანა შესაძლებელია პრეპარატის წინააღმდეგ ჩვენების შეფასების, სისხლის შედედების პროცესის ლაბორატორიული კონტროლით და ზუსტი დოზირების მიხედვით.
– პრეპარატის გვერდითი მოქმედების ტიპიურ მაგალითს წარმოადგენს სისხლდენა კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან და შარდ-გამომყოფი გზებიდან, თუმცა ჰემორაგიის განვითარება შესაძლებელია სხვა ორგანოებშიც (თირკმელზედა ჯირკვალი, რეტროპერიტონეული სივრცე).
უკუჩვენებები:
* ჰემოფილია და ძლიერი სისხლდენით მიმდინარე სხვა დაავადებები;
* თრომბოციტოპენია;
* კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის წყლულოვანი დაავადება;
* ჰემორაგიული ინსულტი;
* მძიმე ხარისხის არტერიული ჰიპერტენზია;
* საყლაპავის ვენების ვარიკოზული გაგანიერებით მიმდინარე ღვიძლის ციროზი;
* თირკმელების უკმარისობა;
* ბაქტერიული ენდოკარდიტი;
* მენსტრუაცია, მოსალოდნელი აბორტი;
* თვალზე, თავის ტვინზე, წინამდებარე ჯირკვალზე, ღვიძლზე და სანაღვლე გზებზე ჩატარებული ქირურგიული ოპერაციები;
* შოკი და ჰეპარინის მიმართ მომატებული მგრძნობელობა.
ორსულობა და ლაქტაცია:
ორსულობის დროს პრეპარატის გამოყენება შესაძლებელია მხოლოდ მკაცრი ჩვენების მიხედვით. რადგან არ არსებობს მონაცემები ჰეპარინის დედის რძეში ექსკრეგირების შესახებ, მისი გამოყენება შესაძლებელია ლაქტაციის პერიოდში.
განსაკუთრებული მითითებები:
◄ ჰეპარინის შეყვანა კუნთებში რეკომენდებული არ არის, ვინაიდან ამ დროს შესაძლებელია ინექციის ადგილას ჰემატომის წარმოქმნა.
◄ ჰეპარინის ხსნარმა შესაძლებელია მიიღოს მოყვითალო ფერი, რომელიც არ ცვლის მის აქტივობას და მის მიმართ ტოლერანტობას.
◄ სამკურნალო მიზნით ჰეპარინის გამოყენების დროს მისი დოზის შერჩევა ხდება ნაწილობრივ აქტივირებული თრომბოპლასტინური დროის მაჩვენებლების მიხედვით.
◄ ჰეპარინით მკურნალობის პროცესში სხვა სამკურნალო ნივთიერებების კუნთებში ინექციის სახით შეყვანა და ორგანოების ბიოფსიის ჩატარება ნებადართული არ არის.
◄ ჰეპარინის გასახსნელად იყენებენ მხოლოდ ფიზიოლოგიურ ხსნარს.
ჭარბი დოზირება:
ჰეპარინის ჭარბი დოზირებით გამოწვეული მცირე სისხლდენების დროს, საკმარისია მხოლოდ მისი გამოყენების შეწყვეტა.
ძლიერი სისხლდენების დროს ჰეპარინის დოზის გადაჭარბების შემთხვევაში იყენებენ მის ანტიდოტს -პროტამინ სულფატს (1 მგ პროტამინ სულფატი 100 სე ჰეპარინზე).
საჭიროა იმის გათვალისწინება, რომ ჰეპარინი სწრაფად გამოიყოფა ორგანიზმიდან.
იმ შემთხვევაში, როდესაც პროტამინ სულფატი ინიშნება ჰეპარინის წინამდებარე დოზის შეყვანიდან 30 წთ-ის შემდეგ, საჭიროა მხოლოდ მისი ნახევარი დოზის შეყვანა.
პროტამინ სულფატის მაქსიმალური დოზა შეადგენს 50 მგ-ს.
სხვა წამლებთან ურთიერთქმედება:
ჰეპარინის მოქმედების ეფექტს აძლიერებს:
– აცეტილსალიცილის მჟავა, დიპირიდამოლი, არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო და სხვა საშუალებები, რომლებიც იწვევენ თრომბოციტების აგრეგაციის ინჰიბირებას.
– ჰეპარინის მოქმედებას ნაწილობრივ ასუსტებენ: აკტჰ, ანტიჰისტამინური საშუალებები, ფენოთიაზინები, საგულე გლიკოზიდები, ნიკოტინის მჟავა და ტეტრაციკლინები.
– ფარმაცევტული ურთიერთქმედება: ჰეპარინი შეუთავსებადია ტუტე ხსნარებთან, ტეტრაციკლინებთან, თიროქსინთან, აკტჰ-თან, პროტამინთან. არ შეიძლება ჰეპარინის შერევა ერთ შპრიცში სხვა საშუალებებთან.
შენახვის პირობები:
პრეპარატი ინახება 15-250C ტემპერატურაზე მშრალ, სინათლისა და ბავშვებისაგან დაცულ ადგილას. გაყინვა ნებადართული არ არის. სტერილურ პირობებში გახსნილი ფლაკონის შენახვა შესაძლებელა 14 დღის განმავლობაში.
ვარგისიანობის ვადა: 3-5 წელი.
